تشنج و راه های کنترل آن

 

تشنج، اختلالی شایع است، به طوری که یکی از موارد مهم مراجعه به اورژانس ها است و علل متعددی برای ایجاد آن بیان شده است.
دکتر صمدیان، متخصص مغز و اعصاب در این زمینه اطلاعات مفیدی در اختیارمان قرار دادند که در ادامه شرح می دهیم. با ما همراه باشید تا اطلاعات موثری در این رابطه به دست آورید.

تشنج

این بیماری نوعی مشکل عصبی است و هنگامی رخ می دهد که فعالیت الکتریکی طبیعی مغز، به طور ناگهانی مختل شود. ترشحات سریع در مغز باعث تغییرات ناگهانی هوشیاری، فعالیت های حرکتی یا رفتاری می شود. معمولاً در عرض چند دقیقه خود به خود متوقف می شود و بندرت میتواند تهدید کننده باشد. این بیماری در هر نژاد و سنی دیده می شود اما میزان بروز آن در بیماران مبتلا به MPS بیشتر است. علائم، دفعات و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است که میتواند به دلایل زیادی مانند عفونت، ضربه به سر، تومور مغزی و مسمومیت رخ دهد. در MPS ، علت آن عصبی است. این بیماری معمولاً از عوارض MPS شدید است. تقریباً نیمی از بیماران مبتلا به MPS در اواخر دوره، تشنج دارند.

 

 

انواع حملات تشنج

حملات به طور کلی به دو گروه عمومی و جزئی (کانونی) تقسیم می شوند. در تشنج های جزئی، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در ناحیه محدودی از مغز شروع میشود، بسته به قدرت و سرعت انتشار تخلیه الکتریکی، میتواند در آن ناحیه بماند یا به مناطق مجاور یا مناطق دورتر گسترش یابد. در چنین حملاتی، کل مغز تحت تأثیر قرار نمی گیرد. در تشنجهای عمومی، فعالیت الکتریکی از ابتدا یا همزمان همه مناطق مغز را تحت تأثیر قرار می دهد یا مانند حملات جزئی، از یک منطقه محدود شروع میشود و با گسترش در سایر مناطق مغز، به حالت کلی تعمیم می یابد (به این نوع تشنجها، تعمیم یافته ثانویه گفته میشود)

تشخیص تشنج های جزئی و عمومی، معمولا با معاینه فیزیکی و عصبی، شرح حال دقیق پزشکی، آزمایشات آزمایشگاهی، الکتروانسفالوگرافی ( EEG )، توموگرافی کامپیوتری و تصویربرداری مغناطیسی، انجام میشود. هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. هدف، کنترل حملات و کاهش شدت آنها است. در درمان از داروهای ضدتشنج با توجه به نوع حملات استفاده میشود.

 

 

چه زمانی تشنج رخ می دهد؟

حملات می توانند، به دلایل زیر اتفاق بیفتند؛ گرسنگی، بیماری های تب دار، سایر داروها که با هم استفاده می شوند یا کمبود خواب که در برخی بیماران می تواند باعث حملات شود.

هنگام بروز تشنج چه باید کرد؟

در هنگام بروز حمله، تلاش برای وارد کردن انگشت، قاشق بین دندان ها برای باز کردن دهان بیمار یا فشار دادن آن برای جلوگیری از انقباضات، ممکن است به بیمار آسیب برساند. در شرایط عادی، حمله به طور خودکار طی 1 – 2 دقیقه پایان می یابد. اگر حمله در این دوره به پایان نرسد، بیمار باید قطعاً به بیمارستان منتقل شود. هنگام بروز حملات اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از آسیب رساندن عوامل محیطی به بیمار انجام شود. اگر جسم تیز یا سختی وجود داشته باشد که در مواردی مانند زمین خوردن و انقباض در هنگام حمله، به بیمار آسیب برساند، باید بیمار را از این خطر دور کرد.

در صورت بروز بحران، باید لباس محکم بسته شده بیمار را، شل کنید تا بیمار بتواند نفس راحتی بکشد. بوییدن پیاز، ادکلن و غیره برای بیمار، به درمان حملات کمکی نمی کند. نگه داشتن دست و پاهای بیمار متشنج، توسط اطرافیان، تلاش برای کنترل آنها، ممکن است باعث مشکلاتی مانند دررفتگی شانه شود. فرد ممکن است پس از بهبودی احساس خستگی کند و به طور موقت بیهوش شود. بنابراین باید مدتی استراحت کند.

 

علائم تشنج

از آنجا که این بیماری، اختلال در عملکرد مغز است، علائم ممکن است بسته به عملکرد ناحیه آسیب دیده مغز متفاوت باشد. برخی از علائم عبارتند از:

•  انقباضات ناگهانی در بدن
• لرزش غیرقابل کنترل دست و پاها
• از دست دادن هوشیاری
• حرکت سریع سر تکان دادن
• عدم توانایی پاسخ دادن به صدا یا گفتار برای مدت کوتاهی
• نگاه کردن به یک نقطه ثابت
• چشمک زدن سریع
• علائم روانشناختی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو (احساس اینکه لحظه قبل را تجربه کرده اید)
• عدم شناسایی زمان و مکان
• بیهوشی موقت
• خیرگی یا چرخیدن چشمها به یک سمت
• دفع ناخواسته و غیرارادی ادرار

 

 

روش های درمانی

بیشتر بیماران را می توان با داروهایی تحت عنوان ضدتشنج درمان کرد. هدف این است که حملات با دارو متوقف شود. بنابراین، استفاده منظم از داروها مهم است. اگرچه دارو درمانی در بیشتر بیماران موثر است، اما ممکن است در برخی از بیماران اثر مورد انتظار را ایجاد نکند. بسته به شرایط زمینه ای که تشنج ایجاد می کند، می توان در این بیماران، جراحی انجام داد.

 

جراحی برای درمان تشنج

حدود ده سال پیش روش جراحی برای درمان بیماران دچار تشنج در ایران آغاز شد، اما این جراحی ها بسیار مختصر و محدود بودند که مشکل را به خوبی رفع نمی کردند و تنها در بیمارانی که کانون تشنج مشخص داشتند، انجام می شد و سایر بیماران که علائم نامشخص داشتند قابل درمان نبودند . امروزه در بسیاری از کشورها از جمله کشور ما، برای درمان بیماران تشنجی، جراحی توسط تیم های مجرب پزشکی انجام میشود، حتی در سالهای اخیر دو جراحی بزرگ با کار گذاری الکترودهای مغزی برای پیدا کردن محل دقیق تشنج انجام شده است. دکتر صمدیان و تیم جراحی ایشان یکی از بهترین تیم های جراحی مغز و اعصاب در بیمارستان لقمان وابسته به دانشگاه شهید بهشتی هستند که در صورت بروز هر گونه علائم میتوانید برای انتخاب روش درمان و جراحی به ایشان مراجعه کنید.

به گفته دکتر صمدیان دو روش جراحی وجود دارد:
اولین مورد، از بین بردن خود کانون تشنج است (جراحی رزکتشن). روش دوم، جراحی تسکین دهنده است که هدف آن کاهش انتشار، فراوانی و شدت آن با قطع مسیرهای انتشار است. یکی دیگر از گزینه های درمانی، رژیم کتوژنیک است. این رژیم غذایی، در برخی از انواع تشنج موثر است. تشنج های کنترل نشده و تأثیرات آن بر زندگی ممکن است گاهی اوقات طاقت فرسا باشد و یا منجر به افسردگی شود. علاوه بر این، بهتر است سبک زندگی سالم مانند کنترل استرس، محدود کردن مشروبات الکلی و پرهیز از استعمال دخانیات انتخاب شود.

 

توصیه های مهم

دکتر محمد صمدیان، یکی از بهترین متخصص جراح مغز و اعصاب در تهران هستند که بهتر است توصیه های ایشان را جدی بگیرید.

• داروهای خود را به درستی مصرف کنید.
• از اقداماتی مانند خیس کردن صورت باید خودداری شود.
• خواب کافی نیز مهم است. کمبود خواب می تواند باعث تشنج شود.
• از مصرف زیاد الکل خودداری کنید.
• ورزش می تواند به شما در حفظ سلامت جسمی و کاهش افسردگی کمک کند.
• از مصرف نیکوتین خودداری کنید.

بطور کلی می توان گفت تشنج، بیماری ای است که فقط نیاز به کنترل دارد. اگر تمامی نکات گفته شده را رعایت کنید، می توانید دفعات حمله را کم کرده و زندگی با این بیماری را بهتر کنترل کنید. اطالاعات بیشتر در : acibadem